Wyróżnia się kilka podstawowych nurtów psychoterapii:

  1. psychoterapia poznawczo – behawioralna
  2. psychoterapia systemowa
  3. psychoterapia egzystencjalna
  4. psychoanaliza
  5. psychoterapia uzależnień
  6. Gestalt i inne.

Rodzaj leczenia psychoterapeutycznego odpowiadać powinien problemom zgłaszanym przez pacjentów.

Terapia poznawczo-behawioralna opiera się na współpracy pacjenta i terapeuty w zakresie określenia i zrozumienia zgłaszanych problemów, koncentrując się na związku występującym pomiędzy myślami, emocjami a zachowaniem danej osoby oraz wpływie, jaki ma on na codzienne funkcjonowanie.

Główny nacisk położony jest tutaj na trudności występujące „tu i teraz” – w bieżącym życiu pacjenta.  Wspólnie określane są cele terapii, czas jej trwania oraz metody pracy, których zasadność i skuteczność jest poddawana ciągłej ocenie. Terapia skupia się zazwyczaj na pomocy klientowi w znalezieniu takich sposobów rozwiązania problemów, które są bardziej skuteczne niż dotychczas stosowane. W procesie tym pacjenci często zachęcani są także do wypróbowania nowych sposobów radzenia sobie w czasie pomiędzy sesjami.

Terapia przewiduje określoną ilość sesji, która różni się w zależności od rodzaju i nasilenia problemu, z którym przychodzi pacjent. Sesje odbywają się z reguły raz w tygodniu i trwają najczęściej godzinę. Po zakończeniu terapii pacjent i terapeuta umawiają się zwykle na określoną ilość (zazwyczaj kilka) sesji w większych odstępach czasu. Sesje te mają na celu podtrzymanie efektów leczenia.

Terapia poznawczo-behawioralna jest terapią o bardzo dobrze zbadanej i udokumentowanej skuteczności. Badania w tym obszarze prowadzone są w Polsce i na świecie od kilkudziesięciu lat. Pokazują one, że terapia poznawczo-behawioralna jest szczególnie skuteczna w leczeniu m.in.:

  1. lęku i napadów paniki
  2. fobii (w tym fobii społecznych, agorafobii)
  3. depresji
  4. zaburzenia obsesyjno – kompulsywnego
  5. zaburzeń odżywiania
  6. zaburzeń zachowania i emocji
  7. zaburzeń po traumie (w tym zespołu stresu pourazowego PTSD)
  8. zaburzeń snu, złości
  9. zaburzenia afektywnego dwubiegunowego.

Terapia schematu z kolei to nowe integracyjne podejście terapeutyczne, wywodzące się z nurtu poznawczo-behawioralnego. Łączy w sobie sprawdzone techniki poznawczo-behawioralne z elementami teorii przywiązania, teorii relacji z obiektem, terapii psychodynamicznej (Gestalt) oraz terapii skoncentrowanych na doświadczeniu. W tym modelu pracy terapeutycznej zakłada się, że wiele naszych negatywnych schematów ma swoje źródło w doświadczeniach z przeszłości, a ich zmiana wymaga uzyskania nowych, odnawiających doświadczeń. Istotne znaczenie ma tutaj również modyfikacja negatywnych myśli oraz zachowań, mająca doprowadzić do trwałych zmian osobistych.

Ta forma terapii skierowana jest przede wszystkim do osób zmagających się z takimi problemami, jak:

  1. długotrwałe trudności psychiczne dotykające różnych sfer życia – na przykład relacji z rodziną i przyjaciółmi, związków czy pracy zawodowej oraz znacznie utrudniających codzienne funkcjonowanie.
  2. cierpienie z powodu zaburzeń osobowości takich, jak osobowość z pogranicza (borderline), narcystyczna, zależna, unikająca czy obsesyjno-kompulsywna.