Często słyszy się określenia wartościujące uczucia: dobre/złe, pozytywne/negatywne. Ale czy jest to słuszny podział? Czy w ogóle można powiedzieć, że emocje są złe?

Każda z nich o czymś nas informuje, a więc pomaga nam rozeznać się we własnej sytuacji, czy jest dla nas komfortowa, czy też nie; czy czujemy się bezpiecznie; czy nasze potrzeby są zaspokojone.

O czym nam mówią poszczególne z podstawowych emocji?

Strach

Ostrzega nas przed niebezpieczeństwem. Pomaga zdecydować, jak się zachować w danej sytuacji: uciekać, a może chować się. Dlatego z jednej strony daje energię do działania (uciekamy/atakujemy) lub wprost przeciwnie (zamieramy w bezruchu, by stać się możliwie niewidocznym). Co więcej, strzeże również nas przed nieznanymi sytuacjami – skoro czegoś nie znamy, skąd możemy wiedzieć, że nie jest to dla nas groźne?

Smutek

Zazwyczaj pojawia się, gdy musimy się z czymś pożegnać, coś tracimy. Wówczas smutek wyraźnie nam pokazuje, że to coś było dla nas ważne i pozwala to należycie pożegnać.

Złość

Mówi nam o tym, że nasze oczekiwania rozmijają się z rzeczywistością.

Zazdrość

Mówi o tym, że nasze potrzeby są niezaspokojone, podczas gdy ktoś inny posiada to, na czym nam zależy: rzecz materialną, czyjąś uwagę, uczucie, zrozumienie.

Radość

Jest obecna, gdy nasze potrzeby i uczucia są zaspokojone. Mówi nam o tym, że jesteśmy zadowoleni ze swojej sytuacji, siebie, swojego zachowania. Informacje, na które wskazują uczucia, są szczególnie istotne w przypadku dzieci, ponieważ często nie potrafią nam one powiedzieć, czego potrzebują w inny sposób, np. 5-letnie dziecko raczej nie powie „Wybacz mamo za mój napad złości w sklepie, ale jestem bardzo zmęczony po całym dniu w przedszkolu”. To do dorosłych należy rozpoznawanie sytuacji dziecka – dzięki temu kontakt z dziećmi będzie łatwiejszy i bardziej zrozumiały.

Bardzo ważny jest sposób okazywania emocji, a więc zachowanie. Złość sama w sobie nie jest niczym złym, mówi nam o ważnych kwestiach. To, czego nie akceptujemy jest agresja, a więc jeden ze sposobów wyrażania złości. Bardzo ważne jest, aby pokazać dzieciom, w jaki sposób mogą okazywać uczucia i akceptować je, bo w końcu to tylko sygnały, że czegoś potrzebują lub coś się wydarzyło, z czym same nie potrafią sobie poradzić.

Kolejną istotną sprawą jest to, że jedna emocja często niejako znajduje się pod inną. Na przykład: dziecko widzi, że ktoś ma lepszą zabawkę niż ono – jest zazdrosne, ale co okazuje swoim zachowaniem? Krzyczy, jest złośliwe, może nawet bije, a więc okazuje złość. Często łatwiej jest okazać złość niż smutek czy zazdrość.